Żyrardów to gmina miejska posiadająca status stolicy powiatu ziemskiego, leżąca w województwie mazowieckim, w powiecie żyrardowskim. Miasto położone 45 km na południowy-zachód od Warszawy i 90 km na północny-wschód od Łodzi, dzięki centralnej lokalizacji, znajduje się w pobliżu przecięcia najważniejszych szlaków komunikacyjnych w Polsce (droga krajowa nr 50, wojewódzka nr 719, w pobliżu trasa szybkiego ruchu E67 Warszawa-Katowice oraz budowana autostrada A2). Ponadto za sprawą utworzonej w 1945 r. pierwszej linii kolejowej w Królestwie Polskim, tzw. Drogi Żelaznej Warszawsko-Wiedeńskiej można dotrzeć tutaj również pociągiem (ze stolicy w pół godziny).
Powstanie miasta ściśle związane jest z jego bogatą historią przemysłową, która swój początek miała w 1829 r. Rozpoczęto wtedy wielką inwestycję – budowę Fabryki Wyrobów Lnianych, a do Królestwa Polskiego ściągnięto Filipa de Girarda – twórcę mechanicznej metody przędzenia lnu, od którego nazwiska powstała nazwa „Żyrardów” (Żyrardów dopiero w 1916 r. uzyskał prawa miejskie).
Za datę powstania przemysłu lniarskiego w Żyrardowie przyjmuje się dzień 24.07.1833 r., kiedy to ruszyła produkcja wyrobów lnianych. Początkowo spółka akcyjna „Karol Scholtz i Spółka” założona w 1830 r., została następnie wykupiona w 1857 r. przez dwóch przemysłowców: Karola Augusta Dittricha i Karola Hiellego, którzy przekształcili fabrykę w duże zmechanizowane przedsiębiorstwo liczące ponad 7 000 pracowników. Fabryka oferowała bogaty asortyment wyrobów z lnu oraz bawełny, które sprzedawane były w rozwiniętej sieci sklepów m.in. w Łodzi, Łowiczy, Petersburgu, czy Moskwie.
Największe jednak sukcesy Zakłady Lniarskie odniosły po roku 1885, kiedy to powołano spółkę Towarzystwo Akcyjne Zakładów Żyrardowskich - Hielle i Dittrich. Żyrardowska fabryka stała się największym zakładem włókienniczym w Europie, liczącym ponad 9 000 pracowników, wokół której zaczęto budować domy wielorodzinne, szpital, kościoły, itp. Wyroby włókiennicze otrzymywały liczne nagrody podczas konkursów i wystaw (m.in. Grand Prix podczas wystawy w Paryżu, 1900 r.).
W historii Żyrardowa dużą rolę odegrał również pierwszy na ziemiach polskich masowy strajk – strajk szpularek trwający w dniach 23 28.04.1883 r., który zakończył się zwycięstwem robotników. Kolejne strajki miały miejsce w latach następnych październiku 1885, marcu 1887, marcu 1889, maju 1891, listopadzie 1895 i lutym 1905. Po jakimś czasie, przez ciągłe zatargi i ruchy strajkowe, Żyrardów uzyskał przydomek „Czerwony”.
Ze względu na drastyczne pogorszenie sytuacji finansowej fabryki w latach 90. doszło do jej upadku oraz zamknięcia większości przedsiębiorstw związanych z branżą włókienniczą. Ponad 170-letnią tradycję wyrobów lnianych utrzymuje obecnie Fabryka Wyrobów Lnianych Spółka z o.o. Święcące pustkami przez dłuższy czas budynki poprzemysłowe, od kilku lat poddawane są rewitalizacji i modernizacji pod cele turystyczne i mieszkalno-usługowe. Specyficzny charakter zabudowany osady fabrycznej przyczynił się natomiast do tego, że w styczniu 2012 r. osada została uznana za Pomnik Historii – najwyższą formę ochrony zabytków w Polsce.
Więcej informacji na www.turystycznemazowsze.pl
